Συγκριτική θεώρηση και των 3 παραδειγμάτων

Σε αυτή την ενότητα θα παρουσιαστούν κάποιες κοινές βασικές αρχές που εμφανίζονται στο σχεδιαμό και των 3 προσεγγίσεων και το πώς αυτές μεταφράζονται στον αστικό χώρο. Παρότι οι αφετηρίες είναι κοινές, το αποτέλεσμα που προκύπτει είναι τελείως διαφορετικό.

Οι κοινές βασικές αρχές που ανιχνέυονται και στα τρία παραδείγματα είναι η σχέση στεριάς και νερού, σχέση παλιού και καινούργιου χαρακτήρα της πόλης και δημιουργία υπαίθριων χώρων προορισμένων αποκλειστικά για τους πολίτες.

Όσων αφορά στη σχέση της στεριάς με το υδάτινο περιβάλλον σε αυτά τα 3 παραδείγματα μπορεί κανείς να πει πως συναντά σε όλους τους βαθμούς τον επαναπροσδιορισμό του υδάτινου μετώπου. Ειδικότερα, μπορεί κανείς να σταθεί στο κατά πόσο το νερό διεισδύει στον ιστό της πόλης και αντίστροφα, λογική την οποία συναντούμε ξεκάθαρα διατυπωμένη στην πρόταση του Toyo Ito. Στην πόλη Xinjin η διείσδυση στο υδάτινο περιβάλλον γίνεται στον απόλυτο βαθμό, καθώς οι νέες περιοχές που προτείνονται δημιουργούνται εξολοκλήρου στο νερό. Παρόλα αυτά μπορούμε να πούμε πως η πόλη εξαπλώνεται στο νερό, χωρίς να συμβαίνει το αντίστροφο – να μπει στο παλιό ιστό της πόλης το νερό. Όσον αφορά τώρα στο παράδειγμα για την ανάπλαση του θαλασσίου μετώπου της Θεσσαλονίκης, η εξάπλωση της πόλης στη θάλασσα πραγματοποιείται με τη δημιουργία νήσων - χρήσεων διάσπαρτων στα νερά του Θερμαϊκού. Σε αυτό το παράδειγμα παρατηρείται μία αλληλοδιείσδυση των στοιχείων. Όσον αφορά στον τρόπο με τον οποίο η θάλασσα μπαίνει στη στεριά, καταργώντας τα όρια που επιβάλλει η δεύτερη, αυτό γίνεται με το σχήμα που επιλέγεται για τη χάραξη , το οποίο θυμίζει τον τρόπο με τον οποίο αποτραβιέται το νερό από την αμμουδιά μετά το κύμα. Όσον αφορά την περίπτωση του Βελιγραδίου, δεν γίνεται καμία επέκταση προς το νερό, παρά μόνο διαμορφώνονται και οι παρακείμενες στον ποταμό περιοχές.

Όσον αφορά τώρα στο διάλογο των παλαιότερων αλλά και νεότερων στοιχείων της πόλης, στην πόλη Xinjin, οι νέες περιοχές της πόλης οργανώνονται σε μία τελείως διαφορετική μορφή, προσθέτοντας ένα ακόμα στοιχείο στην ταυτότητα της πόλης. Στην περίπτωση του Βελιγραδίου, γίνεται η πιο περίπλοκη σύνδεση του παλιού χαρακτήρα της πόλης με τον καινούριο. Ειδικότερα, οι νέες περιοχές ακολουθούν την ίδια κλίμακα και αναλογίες με τις παλιές, ενώ παράλληλα διαμορφώνουν νέες χωρικές σχέσεις (πχ πυκνή δόμηση με την παράλληλη εξασφάλιση δημόσιων χώρων ικανών να καλύψουν τις ανάγκες των κατοίκων).Στην περίπτωση της Θεσσαλονίκης, οι μελετητές δημιουργούν έναν νέο χώρο στο παραλιακό μέτωπο, στο οποίο γίνεται μία αναδιοργάνωση των χρήσεων, με τον ορισμό νέων ζωνών χρήσεων, την αποκατάσταση και επανάχρηση κάποιων ιστορικών κτιρίων της περιοχής καθώς και τη δημιουργία νέων χώρων μέσα στην θάλασσα, ώστε να μην επηρεαστεί η διαμόρφωση του αστικού ιστού.

Τέλος, όσον αφορά στη δημιουργία υπαίθριων χώρων που βελτιώνουν την ποιότητα ζωής των κατοίκων παρατηρούμε πως κοινή κατεύθυνσή και των 3 project είναι να δημιουργούν μία επιμήκη ζώνη τέτοιων χρήσεων παράλληλα με την ύπαρξη του υδάτινου μετώπου. Πιο αναλυτικά, στην περίπτωση του Βελιγραδίου, υπάρχουν τέτοιου είδους χώροι διάσπαρτοι στις γειτονιές, δίνοντας σε κάθε γειτονιά το δικό της “προσωπικό” χώρο. Επίσης αυτοί οι χώροι είναι άμεσα συνδεδεμένοι, ώστε να διαμορφώνουν μία ευχάριστη αγκαλιά γύρω από την περιοχή ανάπλασης. Στη Θεσσαλονίκη, σε σημαντικό βαθμό οι υπαίθριοι χώροι αναδιοργανώνονται με την εισαγωγή 4 θεματικών πάρκων, τα οποία δίνουν έναν ευχάριστο χαρακτήρα σε αυτή τη ζώνη, εκπλήσσοντας συνεχώς τον περιπατητή σε αυτά. Έτσι, η ζώνη κρατά το ενδιαφέρον των κατοίκων ζωντανό, καθώς έχει μία πληθώρα γεγονότων στην ανάπτυξή της. Τέλος, στην παραποτάμια ζώνη της Xinjin, παρατηρεί κανείς τη συγκέντρωση εμπορικών κυρίως χρήσεων. Στο εσωτερικό των οικοδομικών της τετραγώνων όμως, οι χώροι που παραχωρούνται στους κατοίκους είναι άλλωτε πράσινοι και άλλοτε καλύπτονται με νερό

Θα μπορούσε κανείς να ισχυριστεί πως και σε αυτή την περίπτωση, η διατύπωση κάποιων κοινών αρχών δεν οδηγεί στο ίδιο αποτέλεσμα, καθώς υπεισέρχονται πάρα πολλές παράμετροι οι οποίες εάν ειδωθούν στο σύνολό τους συμβάλλουν στη διαφορετικότητα του χαρακτήρα της κάθε λύσης. Ατή είναι άλλωστε και η γοητεία της σκέψης και της διαφορετικής ιδιοσυγκρασίας και ψυχοσύνθεσης του κάθε αρχιτέκτονα - μελετητή.

Περιγραφή Project

Η συγκεκριμένη πρόταση αφορά σε μία πόλη της Κίνας και βρίσκεται υπό κατασκευή. Η πόλη διαχωρίζεται στα 2 από τον ποταμό Νan, σε ένα σημείο του οποίου η κοίτη του είναι πολύ μεγάλη ώστε μπορεί κανείς να πει πως δημιουργείται μία λίμνη. Σε αυτό ακριβώς το σημείο επιλέγεται να δημιουργηθούν οι νέες περιοχές της πόλης.

Τα νέα τμήματα που δημιουργούνται έχουν σαφώς διαφορετική οργάνωση από την ήδη υφιστάμενη πόλη. Οι νέες περιοχές συνδέονται μεταξύ τους μέσω οδικών δικτύων που διατρέχουν τα νησιά είτε μέσω ενός περιφερικού οδικού άξονα που διατρέχει εξωτερικά την περίμετρο του νέου τμήματος

Οι χρήσεις που προβλέπονται για τη νέα περιοχή είναι κυρίως κατοικία, εμπόριο και διαμορφώσεις υπαιθρίων χώρων. Ανάλογα με το μέγεθος των νησιών γίνεται και ο καταμερισμός των υπόλοιπων χρήσεων. Στα μικρότερα νησιά προβλέπεται να φιλοξενούνται χρήσεις όπως ένα ξενοδοχείο ή ένα εμπορικό κέντρο ενώ σε κάποιες περιπτώσεις ένα νησί μπορεί να αντιστοιχεί σε ένα κτίριο. Σε κάποια από τα νησιά υπάρχουν μαρίνες για πλοία ενώ πιθανόν κάποια μεγαλύτερα να φιλοξενούν και κατοικίες. Στο μέτωπο των τμημάτων που βρίσκονται εκατέρωθεν των νησιών τοποθετούνται πιθανότατα οι εμπορικές χρήσεις (καθώς και στις απεικονίσεις της πρότασης έχουν διαφορετική αρχιτεκτονική μορφή) και ίσως και χρήσεις αναψυχής όπου σε συνδυασμό με τις λειτουργίες των νησιών – που είναι λειτουργίες που αφορούν σε συγκέντρωση κόσμου- να αποτελέσουν έναν δυναμικό πυρήνα της πόλης. Με άλλα λόγια, στο κέντρο της πόλης δημιουργείται ένας πυρήνας που συγκεντρώνει τις «συλλογικές» χρήσεις ενώ περιφερειακά – αλλά με πολύ καλές συνδέσεις με το κέντρο - υπάρχουν οι περιοχές κατοικίας.

Σε αντιδιαστολή με την παλιά μορφή της πόλης Xinjin , όπως αυτή αποτυπώνεται στην κάτοψη που παρέχεται, στα νέα τμήματα της πόλης δίνεται ένας πιο ελεύθερος χαρακτήρας της πόλης, που προκύπτει από την ακόλουθη παραδοχή :

• η πόλη γειτνιάζει με το νερό και με τη φύση, οπότε όπως οι φυσικές μορφές αλλά και η ροή του νερού δεν ακολουθούν τελείως ευθύγραμμες κατευθύνσεις, έτσι και οι μορφές αλλά και τα δίκτυα σύνδεσης στο νέο τμήμα δεν μπορούν παρά να ακολουθούν και αυτά πιο ελεύθερες χαράξεις.

Ενδιαφέρον επίσης παρουσιάζει και η διαρρύθμιση των οικοδομικών τετραγώνων και οι ελεύθεροι χώροι που προκύπτουν στο εσωτερικό του νέου ιστού που διαρθρώνεται, καθώς και οι χειρισμοί που γίνονται στα όρια της στεριάς και του ποταμού. Όπως προκύπτει από την κάτοψη, στις περιοχές κατοικίας αλλού οι ελεύθεροι χώροι είναι χώροι πρασίνου και αλλού αποτελούνται εξ ολοκλήρου από νερό, διατηρώντας έτσι την ιδιαίτερη ταυτότητα της πόλης (τμήματα που διαχωρίζονται από το νερό). Στο όριο της στεριάς και του ποταμού διαμορφώνονται ψηλά κτίρια με ιδιαίτερους αρχιτεκτονικούς χειρισμούς. Θα μπορούσε κανείς να ισχυριστεί πως αυτό συμβαίνει διότι αυτές οι περιοχές έχουν διαφορετικό χαρακτήρα. Εκεί είναι οι πυρήνες εμπορίου και ψυχαγωγίας που αναφέρθηκαν προηγουμένως. Οπότε ο χειρισμός αυτός αποτελεί μία προσπάθεια για δημιουργία τοποσήμων στις νέες περιοχές της πόλης.

Με την ίδια μορφή θα μπορούσε κανείς να ερμηνεύσει τη διαφορετική λογική που ακολουθείται και στο σχεδιασμό των νησιών. Και εκεί παρατηρούνται διαφορετικοί αρχιτεκτονικοί χειρισμοί που υποδηλώνουν διαφορετικές χρήσεις σε κάθε νησί. Ένα ακόμη σχόλιο που αφορά στη σύνθεση των κτιριακών όγκων και στις μεταξύ τους σχέσεις είναι πως παρόλη την πυκνή δόμηση, οι όγκοι εντάσσονται με τέτοιον τρόπο στα οικοδομικά τετράγωνα που δημιουργούν αρκετούς ελεύθερους χώρους στο εσωτερικό τους.

Τα νησιά που εισάγονται αποτελούν ένα χειρισμό ο οποίος έχει να κάνει με το κρίσιμο αλλά παράλληλα και ιδιαίτερο ζήτημα της σχέσης στεριάς και νερού. Το νερό ζωοδοτεί, προκαλεί ένα ιδιαίτερο περιβάλλον, είναι ζωτικό αλλά και ταυτόχρονο ευαίσθητο στοιχείο της φύσης. Τα νησιά υπό το πρίσμα του οικοδομικού τετραγώνου αποτελούν έναν νέο τύπο αστικής οργάνωσης, καθώς αποτελούν έναν άλλο τρόπο διείσδυσης του αστικού ιστού στη φύση. Στη συγκεκριμένη περίπτωση θα μπορούσε κανείς να πει πως υπάρχει μονόπλευρη διείσδυση από την πλευρά του αστικού ιστού. Με τους χειρισμούς των MVRDV η νέα μορφή που εισάγεται στη πόλη αποτελεί μία διάσπαρτη χωροθέτηση των χρήσεων η οποία θα μπορούσε να πει κανείς πως μειώνει κατά κάποιων τρόπο τις μετακινήσεις. Ο κάτοικος ή ο επισκέπτης πηγαίνει εκεί μόνο όταν χρειάζεται να μεταβεί, οι χρήσεις είναι αποκεντρωμένες σε σχέση με τον αστικό ιστό και δεν τον επιβαρύνουν αλλά και είναι ανεξάρτητες σχετικά από αυτόν. Έτσι, στη συγκεκριμένη πρόταση ο επισκέπτης είτε χρησιμοποιεί το ΙΧ είτε –λόγω τις ύπαρξης 4 μαρίνων στα νησιά, μετακινείται με μέσα μεταφοράς κατάλληλα για υδάτινες περιοχές. Ο χειρισμός αυτός μπορεί να ανταποκρίνεται και σε επιθυμία των αρχιτεκτόνων να σεβαστούν την ιδιαίτερη φυσιογνωμία της πόλης – αστικός ιστός που διαχωρίζεται σε 2 κομμάτια λόγω της ύπαρξης υδάτινου όγκου. Ακόμη επειδή η πόλη γειτνιάζει με περιοχές πρασίνου - που μπορεί να αποτελούν περιοχές καλλιεργειών σημαντικές για μία χώρα όπως η Κίνα με προβλήματα υπερπληθυσμού, στην οποία οι όποιες καλλιεργήσιμες εκτάσεις είναι ζωτικού χαρακτήρα - αλλά και ορεινούς όγκους, η μόνη λύση, ώστε να μην καταπατηθούν τα σύνορά της, ήταν η επέκταση στο νερό. Η ιδέα αυτή ενισχύει τελικά τον ήδη «υδάτινο χαρακτήρα της πόλης.

Με αυτούς τους χειρισμούς διαμορφώνεται το νέο πρόσωπο της πόλης. Η εισαγωγή του νησιού ως νέου φορέα χρήσεις αποτελεί έναν εξαιρετικό χειρισμό, με τον οποίο τα στοιχεία που χωροθετούνται σε αυτό, να αποκτούν άμεσα έναν πιο ιδιαίτερο αλλά και προκλητικό στην έμπνευση χαρακτήρα.

Ζώνες χρήσεων

Οδική σύνδεση νέων τμημάτων πόλης

Κάτοψη νέας περιοχής

Aerial view

Η διαφορετική απεικόνιση ορισμένων κτιριακών όγκων έναντι κάποιων άλλων πιθανών να αποτελέι μία αναφορά στο ότι αυτοί φιλοξενούν διαφορετικούς τύπους χρήσεων σε σχέση με κάποια άλλα κτίρια.

Άποψη περιοχής

Άποψη περιοχής

Κτίρια παρακείμενα στις όχθες του ποταμού - τοπόσημα

Άποψη οδικού άξονα και διαμόρφωση του τριγύρω χώρου.

Άποψη νησιού και σύνδεσης διάφορων περιοχών

Χώροι στο εσωτερικό των τετραγώνων

Σε αυτή την εικόνα διακρίνεται η διττή φύση του αδόμητου χώρου. Σε ορισμένες περιπτώσεις εμφανίζεται ως χώρος πρασίνου, ενώ σε άλλες περιπτώσεις καλύπτεται από νερό.